Velelepni simbol Novog Sada i okoline, svedok mnogih istorijskih dešavanja od srednjeg veka pa sve do danas, Petrovaradinska tvrđava, poznata i kao Gibraltar na Dunavu, nosi u sebi mnoge činjenice, ali i mnoge tajne.
Prvo ljudsko naselje na području tvrđave datira iz 4500. godine pre nove ere, a istraživanja iz 2018. godine potvrdila su da je u periodu praistorije bio naseljavan i prostor donje tvrđave. Različite kulture su se smenjivale na ovim prostorima. Prevashodno su tu boravili Kelti, oko stote godine pre nove ere, da bi ih potom zamenili Rimljani koji grade tvrđavu Kuzum (Cusum) kao utvrđenje granice svoje imperije na Dunavu. To utvrđenje su porušili Huni u petom veku.
U periodu 13. veka tu se nastanjuju katolički monasi iz reda cistercita. U daljem toku srednjeg veka čest gost Petrovaradinske tvrđave bio je i mađarski kralj Matija Korvin, koji je u 15. veku baš na ovoj lokaciji potpisao sporazum sa Mletačkom republikom o odbrani od Otomanskog carstva. U srednjevekovnom periodu tvrđava se sastojala iz dva dela – spoljašnjeg i unutrašnjeg. U središnjem delu unutrašnje tvrđave nalazila se crkva čija apsida je bila okrenuta ka istoku. Na levoj obali Dunava nalazio se mostobran oko kojeg je bio rov ispunjen vodom.
- jula 1526. godine turska vojska predvođena velikim vezirom Ibrahimom i sultanom Sulejmanom Veličanstvenim započinje napade na tvrđavu. Nakon dvonedeljne borbe turska vojska zauzima tvrđavu, a skoro svi njeni branioci su položili svoje živote u odbranu njenih bedema. Sve do neuspele opsade Beča (Veliki bečki rat 1683.-1699.) Petrovaradin je bio pod opsadom otomana, kao i veći deo Ugarske države.
- jula 1688. godine carska austrijska vojska stiže u Petrovaradin i stavlja utvrđenje pod svoju komandu. 3000 vojnika je tada angažovano da radi na ojačavanju bedema tvrđave. Nakon proterivanja Turaka iz Petrovaradina počelo je rušenje stare srednjovekovne tvrđave i izgradnja nove, po tada najmodernijem sistemu gradnje fortifikacija.
Nakon završetka drugog Austrijsko – Turskog rata i pomeranja granica sa Srema na centralnu Srbiju, izgradnja tvrđave je potpala u drugi plan. Zastoj je nastao 1728. godine i trajao sve do 1753. godine. Tada se počelo sa izgradnjom nove kasarne, staje, barutnog magacina, topovske šupe i konjušnice, a radovi su trajali sve do 1766. godine. Zvanično poslednji radovi su bili 1780. godine, ali sam finiš se odložio do 1790. godine kada Petrovaradinska tvrđava postaje najmodernije utvrđenje čitave Monarhije.
U želji da pomognu Prvi srpski ustanak, novosađani su zlatnicima podmitili austrijske oficire i prokrijumčarili dva topa, a nakon neuspelog ustanka i pre odlaska u Rusiju, u tvrđavi je bio zarobljen i vožd Karađorđe Petrović. Interesantan podatak je da je na tvrđavi tokom Prvog svetskog rata bio zatvoren i tadašnji austrougarski podoficir Josip Broz. Nakon Drugog svetskog rada Petrovaradinska tvrđava se stavlja pod zaštitu države, a 1981. godine uknjižava kao kulturno dobro od opšteg interesa.
Danas je tvrđava, kako smo i rekli na početku ovog teksta, simbol tradicionalnog i modernog Novog Sada i svih novosađana, glavna atrakcija turistima i prepoznatljiva lokacija jednog od najvećih evropskih i svetskih muzičkih festivala, Exit-a. Nudi širok spektar dešavanja, kako dnevnih, tako i noćnih. Od muzeja, preko organizovanih tura kroz katakombe, uživanja u pogledu na grad, do večernjih šetnji i noćnih provoda u nekim od klubova. A ukoliko želite da uživate u dobrom obroku uz pogled koji oduzima dah, tu je vaš restoran Sat.
Neke tradicije nikada ne treba menjati…
Dobrodošli!
